Nadczynności i niedoczynność tarczycy – kiedy warto się zdiagnozować?

Czytelniku! pamiętaj, że wszystkie informacje i porady zawarte na naszym portalu nie zastąpią indywidualnej konsultacji z fachowcem/lekarzem. Stosowanie treści zawartych na naszym blogu w praktyce każdorazowo powinno być konsultowane z specjalistą o odpowiednich kwalifikacjach. Redakcja i wydawca portalu nie ponoszą odpowiedzialności ze stosowania porad zamieszczanych na stronie.

Choroby tarczycy występują zarówno u kobiet, jak i mężczyzn i dotyczą około 20% naszego społeczeństwa. Tarczyca jest gruczołem wytwarzającym enzymy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak pod wpływem różnych czynników, dochodzi do zaburzeń w jej działaniu. Jakie są najczęstsze choroby tarczycy i ich objawy? Jak diagnozowane są zaburzenia tarczycy? Jakie czynniki wpływają negatywnie na jej pracę?

Diagnozowanie nadczynności i niedoczynności tarczycy

• Co to jest tarczyca i za co odpowiada?
• Nadczynności tarczycy – co warto wiedzieć?
• Niedoczynność tarczycy – czym się objawia?
• Jakie badania tarczycy warto zrobić?

Co to jest tarczyca?

Tarczyca to gruczoł endokrynny, znajdujący się na przedniej ścianie szyi, pod krtanią, wytwarzający hormony:

Tyroksynę T4 – produkowana jest w dużej ilości przez komórki pęcherzykowe gruczołu. Hormon ten jest nieaktywny biologicznie i musi zostać przekształcony w formę aktywną (T3) przez inne enzymy organizmu, by móc efektywnie działać.

Trójjodotyroninę, T3 – to aktywna forma tyroksyny wytwarzana w niewielkich ilościach, powstaje głównie na drodze przemiany enzymatycznej T4.

Kalcytoninę — to hormon peptydowy, który jest wytwarzany przez komórki tarczycy, a także przez komórki innych narządów, takich jak płuca czy przewód pokarmowy. Główną rolą kalcytoniny jest regulacja poziomu wapnia we krwi poprzez hamowanie procesów resorpcji i wydalania wapnia z moczem.

Hormony tarczycy wpływają na tempo przemiany materii, poziom energii, termoregulację i wiele innych funkcji organizmu. Ich wydzielanie jest regulowane przez hormon przysadki TSH.

Zaburzenia tarczycy można podzielić na dwie grupy powodujące nadczynność lub niedoczynność tego narządu, co wiąże się z licznymi objawami i zaburzeniami funkcjonowania organizmu.

Nadczynność tarczycy – jakie choroby ją powodują i jakie są jej objawy?

Nadczynność tarczycy to zaburzenie, w którym tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów (tyroksyny i trójjodotyroniny). Jest to jedno z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych i dotyczy głównie kobiet.

Objawy nadczynności tarczycy są zróżnicowane i mogą obejmować:

• Niepokój i drażliwość,
• Zwiększoną potliwość,
• Zmiany w rytmie serca, np. przyspieszenie akcji serca (tachykardia), arytmia,
• Wzmożone uczucie ciepła i zwiększoną tolerancję na ciepło,
• Zmniejszenie masy ciała, pomimo zwiększonego apetytu,
• Drżenie rąk,
• Zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu,
• Rozszerzenie źrenic i pogorszenie ostrości widzenia,
• Trudności z zasypianiem i/lub zmniejszenie ilości snu,
• Zmniejszenie libido,
• Zwiększenie liczby wypróżnień lub biegunki.

Są one zwykle spowodowane zwiększoną aktywnością metaboliczną organizmu, wywołaną przez nadmierną produkcję hormonów tarczycy. Ponadto nadczynność tarczycy może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, osteoporoza, zaburzenia miesiączkowania u kobiet, problemy z płodnością, a nawet choroba tarczycowa w ciąży.

Choroby powodujące nadczynność tarczycy

Choroba Gravesa-Basedowa — jest to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje tarczycę, powodując nadmierną produkcję hormonów. Leczenie choroby Gravesa-Basedowa może obejmować leki przeciwtarczycowe, leki beta-blokerowe i terapię jodem promieniotwórczym.

Wole guzkowe toksyczne – zaburzenie powstaje w wyniku guzkowatego rozrostu gruczołu tarczycy, zazwyczaj jest to spowodowane długotrwałym niedoborem jodu.

Gruczolak przysadki mózgowej — powoduje zwiększone wydzielanie TSH, co prowadzi do pobudzenia tarczycy i zwiększenia wydzielania T3 oraz T4.

Niedoczynność tarczycy – przyczyny i objawy

Niedoczynność tarczycy to zaburzenie, w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów i w efekcie prowadzi do zmniejszenia aktywności metabolicznej organizmu.

Objawy niedoczynności tarczycy są również bardzo różnorodne  i mogą obejmować:

• Zmęczenie, osłabienie i apatię,
• Zwiększoną wrażliwość na zimno,
• Suchość skóry i włosów,
• Wypadanie włosów i łamliwość paznokci,
• Zwiększone zapotrzebowanie na sen i trudności z zasypianiem,
• Trudności z koncentracją i zapamiętywaniem,
• Zmniejszenie libido,
• Spowolnione tempo mowy i myślenia,
• Wzmożenie apetytu i zwiększenie masy ciała,
• Zatwardzenie,
• Zmniejszenie wydolności fizycznej,
• Zmniejszenie ilości miesiączek lub brak miesiączkowania u kobiet.

Niedoczynność tarczycy, tak jak nadczynności może z czasem prowadzić do takich zaburzeń, jak: choroby serca, problemy z płodnością, zaburzenia tętniczo-żylnego krążenia, a nawet zaburzenia psychologiczne np. depresji.

Przyczyny niedoczynności tarczycy

Choroba Hashimoto — jest to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy wywołana zaburzeniami autoimmunologicznymi. Powoduje spowolnienie produkcji hormonów tarczycy. Leczenie choroby Hashimoto może obejmować suplementację hormonów tarczycy i zmiany w diecie.

Całkowite lub niemal całkowite usunięcie – np. z powodu rozwoju raka tarczycy.

Niedoczynność przysadki mózgowej.

Diagnostyka nadczynności i niedoczynności tarczycy

Występowanie niepokojących objawów powinno być sygnałem do wizyty u lekarza i wykonania badań  w celu zdiagnozowania ewentualnych zaburzeń tarczycy. Podczas wizyty lekarz powinien przeprowadzić dokładny wywiad oraz zlecić badania poziomu hormonów: T3, T4 oraz TSH. Badanie tarczycy we Wrocławiu możesz przeprowadzić w DCG.

Oprócz badania poziomu hormonów lekarz zaleca również wykonanie USG tarczycy. Jest to nieinwazyjne badanie obrazowe, które pozwala na ocenę wielkości, kształtu i struktury gruczołu. Ultrasonografia może również pomóc w wykryciu guzów tarczycy oraz ocenić ich charakter.

W razie wykrycia nieprawidłowości, w celu pogłębienia diagnostyki lekarz może zlecić także:

Scyntygrafię tarczycy — czyli badanie obrazowe z zastosowaniem niskich dawek promieniowania, aby ocenić funkcję tarczycy i wykryć guzy.

Biopsję tarczycy – wykonywana jest zazwyczaj, gdy istnieje podejrzenie raka lub guzów o niejasnym charakterze.

Dokładna diagnostyka tarczycy umożliwia dobranie właściwego leczenia.